- δημόσια κτήματα
- Τμήμα της περιουσίας του κράτους, η οποία περιλαμβάνει, όπως και η περιουσία των ιδιωτών, χρήματα και απαιτήσεις, κινητά και ακίνητα. Ωστόσο, ενώ ένα μέρος αυτής της περιουσίας δεν παρουσιάζει καμιά διαφορά από την ιδιωτική κτήση και αποβλέπει, όπως και αυτή, στην απόκτηση προσόδων, ένα άλλο μέρος της, τα δ.κ., εξυπηρετεί άλλους σκοπούς και υπάγεται σε ιδιαίτερο νομικό καθεστώς. Τα δ.κ. από τη φύση ή την κατασκευή τους είτε προορίζονται για κοινή χρήση (κοινόχρηστα) είτε εξυπηρετούν άμεσα τις διάφορες δημόσιες υπηρεσίες. Στην πρώτη κατηγορία υπάγονται οι δρόμοι, οι ποταμοί, οι ακρογιαλιές κλπ. Στη δεύτερη υπάγονται τα αεροδρόμια, τα φρούρια, τα λιμάνια κλπ. Την ταξινόμηση αυτή των δ.κ. καθιερώνει o ελληνικός Αστικός Κώδικας, με την πρόσθετη διευκρίνιση ότι ως δημόσιες υπηρεσίες πρέπει να νοούνται και οι δημοτικές και οι θρησκευτικές (ιστορικά, άλλωστε, τα θρησκευτικά κτήματα υπήρξαν η πρώτη μορφή δ.κ.), καθώς και τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Στα δ.κ. αυτής της κατηγορίας περιλαμβάνονται και περιουσιακά στοιχεία των οποίων η εκμετάλλευση έχει παραχωρηθεί σε ανάδοχο (π.χ. σιδηρόδρομοι). Ο Αστικός Κώδικας έδωσε επίσης θετική λύση στο άλλοτε συζητούμενο θέμα της υπαγωγής στα δ.κ. και των κτιρίων που ανήκουν στην περιουσία του δημοσίου και όπου στεγάζονται δημόσιες υπηρεσίες. Τέλος, στα δ.κ. υπάγονται και κινητά περιουσιακά στοιχεία, με την έννοια ότι εξυπηρετούν άμεσα δημόσιους σκοπούς. Όσον αφορά την κατηγορία των κοινοχρήστων, υποδιαιρείται συνήθως σε ποτάμια, θαλάσσια και χερσαία δ.κ. Η ιδιοκτησία αυτή του κράτους διαφέρει από τη συνηθισμένη έννοια της ιδιοκτησίας. Τα δ.κ. είναι αναπαλλοτρίωτα, δεν μπορούν δηλαδή να μεταβιβαστούν σε ιδιώτες ούτε με τους συνηθισμένους τρόπους μεταβίβασης των εμπραγμάτων δικαιωμάτων ούτε με τη διαδικασία των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, εκτός αν με ιδιαίτερη πράξη του ίδιου του κράτους παύσουν να εξυπηρετούν δημόσιο σκοπό (π.χ. κατάργηση ενός δρόμου) οπότε μεταπίπτουν στην κατηγορία της άλλης περιουσίας του κράτους. Τα δ.κ. επίσης δεν παραγράφονται από αυτή την ίδια τη φύση τους (ενώ η άλλη περιουσία του κράτους είναι απαράγραπτη ύστερα από ειδική πρόβλεψη του νομοθέτη), ούτε σε χρησικτησία ή σε κατάσχεση· δεν είναι, εξάλλου, επιδεκτικά εμπραγμάτων δικαιωμάτων από τρίτους, όπως, για παράδειγμα, εργασιών, υποθήκης κλπ., και δεν μπορούν να κατασχεθούν. Όσον αφορά το θέμα της εκμετάλλευσης των δ.κ., είναι αποδεκτό ότι επιτρέπεται αρχικά μόνο η χρησιμοποίησή τους για την εξυπηρέτηση δημόσιων σκοπών ή της κοινοχρησίας χωρίς επιδίωξη κέρδους· παρ’ όλα αυτά συγχωρείται η περιορισμένη, επωφελής από οικονομική άποψη, εκμετάλλευση όταν αυτή δεν παραβλάπτει την κύρια αποστολή των δ.κ.
Dictionary of Greek. 2013.